I. Ümumi müddəalar

Maddə 1. hərbi xidmətə çağırışın əsasları haqqında qanun-vericiliyin məqsədi və vəzifələri

Azərbaycan Respublikasında hərbi vəzifə müəyyən edilməsinin məqsədi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına, Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktına və «Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri haqqında» Qanuna uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinə həvalə edilmiş vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün onları komplektləşdirməkdir.

Azərbaycan Respublikasında hərbi xidmətə çağırışın əsasları haqqında qanunvericiliyin vəzifələri hərbi vəzifənin əsaslarını, gənclərin hərbi xidmətə hazırlıq qaydalarını, hərbi xidmətə çağırışın və qəbulun şərtlərini və qaydalarını, hərbi vəzifəlilərin və çağırışçıların hərbi uçot qaydalarını, səfərbərlik üzrə çağırışın və səfərbərlikdən tərxisetmə üzrə buraxılmanın əsaslarını müəyyənləşdirmək və həmçinin Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri üçün kadrlar hazırlamaq və Silahlı Qüvvələrin daimi döyüş və səfərbərlik hazırlığını saxlamaqdır.

Maddə 2. Azərbaycan Respublikasında hərbi vəzifə

Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və «Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında» Konstitusiya Aktına uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının müdafiəsi və hərbi xidmət Azərbaycan Respublikası vətəndaşının müqəddəs borcudur.

Bu Qanunla müəyyən edilmiş hədlərdə və növlərdə hərbi xidmət məcburidir.

Alternativ xidmət (əmək mükəlləfiyyəti) keçmək üçün göndərilən şəxslərdən başqa Azərbaycan Respublikasının 18 yaşına çatan və səhhətinə görə hərbi xidmətə yarayan hər bir kişi vətəndaşı Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin sıralarında 18 ay müddətində həqiqi hərbi xidmət və ya bir aydan üç ayadək müddətə toplanış hazırlığı keçməlidir. Qanunla müəyyən edilmiş hallarda öz əqidəsinə və başqa əsaslara görə həqiqi hərbi xidmətə qəbul edilə bilməyən Azərbaycan Respublikası vətəndaşları 24 ay müddətində alternativ xidmət (əmək mükəlləfiyyəti) keçməlidirlər.

Azərbaycan Respublikasının tibbi və ya başqa ixtisas təhsili olan 19 yaşından 40 yaşınadək qadın vətəndaşları özlərinin razılığı ilə hərbi uçota götürülə bilər və müqavilə əsasında Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin köməkçi və ya başqa bölmələrində xidmət edə bilər.

II. Gənclərin hərbi xidmətə hazırlanması və vətəndaşların çağırış məntəqələrinə təhkim edilməsi

Maddə 3. Çağırışqabağı hazırlıq

Çağırışaqədər yaşlı gənclər həqiqi hərbi xidmətə çağırılanadək onları hərbi xidmət keçməyə hərtərəfli hazırlamaq məqsədilə istehsalatdan və təhsildən ayrılmamaqla hər yerdə çağırışqabağı hazırlıq aparılır.

Gənclərin çağırışqabağı hazırlığı, o cümlədən mülki müdafiə üzrə hazırlığı ümumtəhsil, texniki peşə, orta ixtisas məktəblərində buraxılışdan əvvəlki sinifdən başlayaraq çağırışqabağı hazırlıq rəhbərləri, müəllimləri tərəfindən həyata keçirilir.

Maddə 4. Çağırışçıların hərbi-texniki ixtisaslar üzrə hazırlanması

17 yaşına çatmış çağırışçılar könüllü hərbi-vətənpərvərlik idman-texniki cəmiyyətinin təhsil təşkilatlarında və texniki-peşə məktəblərində hər il istehsalatdan ayrılmaqla hərbi-texniki ixtisaslara yaxın olan peşələr üzrə hazırlıq keçə bilər.

Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin sifarişi ilə hərbi-texniki ixtisaslar üzrə hazırlanmalı olan çağırışçıların sayını Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti, ixtisasların siyahısını və hazırlıq proqramlarını isə Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi müəyyən edir.

İstehsalatdan ayrılmaqla çağırışqabağı hazırlığa cəlb edilən vətəndaşların təhsil dövründə iş yeri, vəzifəsi saxlanılır və əsas iş yeri üzrə orta əmək haqqı, habelə təhsil yerinə gedib-gəlmək haqqı ödənilir.

hərbi komissarlıqların çağırışqabağı hazırlıq keçməyə cəlb etdiyi vətəndaşların məşğələlərə kəlməsi məcburidir.

Maddə 5. Ali tədris müəssisələri tələbələrinin (kursantların) zabitlər hazırlanan xüsusi proqram üzrə hərbi hazırlığı

Gündüz (əyani) ali tədris müəssisələri tələbələrinin (kursantlarının) zabitlər hazırlanan xüsusi proqram üzrə hərbi hazırlığı ali məktəblərin struktur bölmələri olan hərbi (hərbi-dəniz) kafedralarda təşkil edilir və aparılır. Zabitlər hazırlanan xüsusi proqram üzrə hərbi hazırlığı səhhətinə görə hərbi xidmətə yarayan 35 yaşınadək kişi tələbələr, hərbi tibbi hazırlığı isə həm də orta ixtisas və ali tibb məktəblərinin qadın tələbələri keçirlər.

Hərbi (hərbi-dəniz) kafedralarda zabitlər hazırlanan xüsusi proqram üzrə hərbi hazırlığın aparıldığı hərbi ixtisasların siyahısını Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Xalq Təhsili Nazirliyi ilə razılaşdırmaqla müəyyən edir.

Tam hərbi hazırlıq kursu keçib zabit rütbəsi almış və hərbi qulluqda olan şəxslərə ali məktəbdə hərbi hazırlıq keçdiyi dövr müddətli həqiqi hərbi xidmətin hesabına daxil edilir.

Ali məktəbə daxil olanadək müddətli hərbi və ya alternativ xidmət, yaxud toplanış hazırlığı keçməmiş və ali məktəbdə tədris nəticəsində zabit rütbəsi almamış şəxslər ali məktəbi bitirdik-dən sonra bu Qanunla müəyyən edilmiş qaydada müddətli həqiqi hərbi xidmətə və ya toplanışda hazırlığa çağırılırlar.

Tələbələrin (kursantların) hərbi hazırlığına ümumi rəhbərliyi Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti həyata keçirir.

Azərbaycan Respublikasının Xalq Təhsili Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə birlikdə lazımi tədris-material bazasını yaradır, hərbi kafedraların müəllim heyətinin seçilməsini və hazırlanmasını təmin edir, bunun həyata keçirilməsinə nəzarət edir.

Hərbi hazırlıq ali məktəblərin dərs planlarına müstəqil tədris fənni kimi daxil edilir.

Maddə 6. Hərbi tədris müəssisələrinə daxil olmağa hazırlıq

Hərbi tədris müəssisələrinə daxil olmaq arzusunu bildirən gənclərin yaşayış yeri üzrə hərbi komissarlıqlarda daxil olmadan əvvəlki ildə onlarla müəyyənedici toplanışlar və ya məşğələlər keçilir.

Hərbi, hərbi-dəniz məktəblərində, hərbi-bədən tərbiyəsi hazırlığının gücləndirildiyi və ya ilkin uçuş hazırlığı keçilən xüsusi internat məktəblərində də hərbi tədris müəssisələrinə daxil olmağa hazırlıq aparılır.

Maddə 7. Vətəndaşların çağırış məntəqələrinə təhkim edilməsi

Kişi cinsli vətəndaşlar 16 yaşının tamam olduğu il rayonlarda, şəhərlərdə və şəhər rayonlarında yaradılan çağırış məntəqələrinə təhkim edilməlidirlər.

Vətəndaşlar çağırış məntəqələrinə hər il, yanvar—mart ayları ərzində daimi və ya müvəqqəti yaşayış yeri üzrə təhkim edilirlər.

Vətəndaşlar çağırış məntəqələrinə təhkim edilərkən onların hərbi xidmətə yararlılığını müəyyən etmək məqsədilə mütəxəssis-həkimlər tərəfindən hökmən tibbi müayinə edilməli, habelə xidmət prosesində onlardan daha məqsədəuyğun istifadə etmək yolunu müəyyənləşdirmək üçün psixoloji müayinə edilməlidirlər.

Bu Qanunun 23-cü maddəsində göstərilmiş şəxslər, habelə hərbi vəzifələrin ilkin uçotunu aparmağın tapşırıldığı yerli icra hakimiyyəti orqanları, müəssisələr, idarələr, təşkilatlar və təhsil ocaqları hər il Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin müəyyən etdiyi müddətdə çağırış məntəqələrinə təhkim edilməli olan vətəndaşların siyahılarını müvafiq rayon, şəhər, şəhərdə rayon hərbi komissarlıqlarına təqdim edirlər.

Çağırış məntəqəsinə təhkim edilməli olan vətəndaşlar təhkim edilmək üçün hərbi komissarlığın fərdi çağırış vərəqəsində göstərilmiş müddətdə çağırış məntəqəsinə kəlməli və lazımi sənədləri təqdim etməlidirlər. Çağırışaqədər yaşlı vətəndaşların təqdim etdikləri sənədlərin siyahısı Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi tərəfindən müəyyən olunur və hərbi komissarlığın fərdi çağırış vərəqəsində göstərilir.

Çağırış məntəqələrinə təhkim edilmiş vətəndaşlara çağırış komissiyasının qərarı elan edilir, çağırış məntəqəsinə təhkim edilmək haqqında vəsiqə verilir, onların hüquq və vəzifələri, hərbi uçotun qaydaları və hərbi xidmətə hazırlığın keçilməsi qaydası izah olunur.

III. Həqiqi hərbi xidmətə çağırış və bağlaşma üzrə hərbi xidmətə daxil olma

Maddə 8. Vətəndaşların müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılması

Lazımi sayda vətəndaşlar müddətli həqiqi hərbi xidmətə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı əsasında hər yerdə ildə dörd dəfə, yanvar, aprel, iyul və oktyabr aylarının 1-dən 30-dək çağırılır.

Vətəndaşların müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılması haqqında müvafiq icra hakimiyyəti orqanının normativ hüquqi aktı elan olunduqdan sonra 20 gün müddətində qanunla müəyyən olunmuş muddətli həqiqi hərbi xidmət keçməmiş, müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışdan möhlət hüququna malik olmayan və ya müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışdan azad edilməyən çağırışçılar yaşayış yeri və ya olduğu yer üzrə uçotda olduğu hərbi komissarlığa, hərbi uçotda olmayan çağırışçılar isə yaşayış yeri üzrə hərbi komissarlığa gəlməlidirlər.

Müəssisələrin, idarələrin və təşkilatların, kolxozların və təhsil ocaqlarının rəhbərləri çağırışçıları ezamiyyətlərdən geri çağırmalı və çağırış məntəqəsinə onların vaxtında kəlməsinə köməklik etməlidirlər.

18 yaşına çatmış və daha yuxarı yaşlı çağırışçıların çağırış məntəqəsinin dəyişdirilməsinə yalnız təsdiqedici sənədlər hərbi komissarlığa təqdim edilərkən yol verilir, bu şərtlə ki, çağırışçı:

Aşağıdakılar müəyyən edilmiş müddətdə çağırış məntəqələrinə gəlməməyin üzürlü səbəbləri sayılır:

Aşağıdakılar müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılmırlar:

Həqiqi hərbi xidmətdən buraxılma Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə həyata keçirilir.

Azərbaycan Respublikasının xaricdə yaşayan kişi cinsli vətəndaşları müddətli həqiqi hərbi xidmətə bu Qanunla müəyyən edilmiş qaydada çağırılırlar.

Üzrlü səbəblər olmadan qanunla müəyyən olunmuş müddətdə çağırış məntəqələrinə gəlməyən şəxslər, habelə üzrsüz səbəblərə görə hərbi xidmətə çağırış və hərbi hissələrə göndərilmək üçün hərbi komissarlıqlara gəlməyən vətəndaşlar və ya vətəndaşların hərbi komissarlıqlara və ya toplanış məntəqəsinə vaxtında gəlmələrinə maneçilik törədən idarə, təşkilat və təhsil müəssisələrinin rəhbərləri qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə cəlb olunurlar.

Maddə 9. Çağırış komissiyaları

Vətəndaşların müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışını keçirmək üçün rayonlarda, şəhərlərdə, şəhər rayonlarında aşağıdakı tərkibdə çağırış komissiyaları yaradılır:

Rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyasının fərdi tərkibini müvafiq yerli icra hakimiyyəti orqanı Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırmaqla təsdiq edir.

Maddə 10.Rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyalarının vəzifələri

Rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyalarına aşağıdakı vəzifələr tapşırılır:

Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin bölgüsü üzrə-müddətli həqiqi hərbi xidmətin keçilməsi yeri haqqında qərar qəbul etmək;

Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri haqqında Qanunda və bu Qanunda nəzərdə tutulmuş əsaslar üzrə müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışa möhlət vermək və ya çağırışdan azad etmək;

müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılan və hərbi tədris müəssisələrinə daxil olmaq arzusunu bildirən vətəndaşların qəbul imtahanları verməyə göndərilməsi və ya bu şəxsləri imtahanlara göndərməkdən imtina olunması haqqında qərar qəbul etmək.

Maddə 11. Respublika çağırış komissiyası

Rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyalarına rəhbərlik və onların fəaliyyətinə nəzarət etmək üçün aşağıdakı tərkibdə respublika çağırış komissiyası yaradılır:

komissiyanın üzvləri—Azərbaycan Respublikasının daxili işlər, səhiyyə və ədliyyə nazirlərinin müavinləri, ictimai birliklərin nümayəndələri, deputatlar.

Respublika çağırış komissiyasının fərdi tərkibini Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti təsdiq edir.

Maddə 12. Respublika çağırış komissiyasının vəzifələri

Respublika çağırış komissiyasına aşağıdakı vəzifələr tapşırılır:

rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyalarının işinə nəzarət etmək.

Xüsusi yoxlanış keçirmək zərurəti olmadıqda mübahisəli məsələləri respublika çağırış komissiyası on gün müddətində nəzərdən keçirməlidir.

Respublika çağırış komissiyasının hüququ var ki, rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyalarının qərarlarını nəzərdən keçirsin və ləğv etsin.

Respublika çağırış komissiyasının qərarlarından qanunla müəyyən edilmiş qaydada məhkəməyə şikayət verilə bilər.

Rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyalarının qərarlarının hüquqa zidd olması barədə çağırışçıların və başqa şəxslərin şikayətləri bu qərarların yerinə yetirilməsini respublika çağırış komissiyası sədrinin qərarı ilə şikayətə baxılan, lakin bir aydan çox olmayan müddətə dayandıra bilər.

Maddə 13. Tibbi müayinədən keçməyin məcburiliyi və rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyasının qərarı

Müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılan bütün vətəndaşlar mütəxəssis həkimlər—cərrah, can həkimi, nevropatoloq, psixiatr, köz həkimi, qulaq—burun—boğaz həkimi, diş həkimi tərəfindən, zərurət olduqda isə müalicə idarələrindən göndərilən başqa ixtisaslı həkimlər tərəfindən hökmən tibbi müayinədən keçirilir.

Tibbi müayinənin nəticələrinə uyğun olaraq rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyası hərbi-həkim ekspertizası haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin təsdiq etdiyi Əsasnamə üzrə aşağıdakılar barəsində qərar çıxarıb çağırışçıya elan edir:

Hərbi-həkim komissiyasının rəyi ilə razılaşmadıqda həqiqi hərbi xidmətə çağırılanların qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada məhkəməyə müraciət etmək hüququ vardır.

Maddə 14. Çağırış komissiyaları üzvlərinin məsuliyyəti

Çağırış komissiyalarının üzvləri qanunvericiliyin tələblərinə əməl etməlidirlər. Müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırış, çağırışdan azadetmə və ya möhlətvermə məsələlərini vicdansız və ya bilərəkdən qanunsuz həll etmək üstündə çağırış komissiyasının sədri və üzvləri, çağırışçıların tibbi müayinəsində iştirak etmiş həkimlər, habelə belə hüquq pozuntularında təqsiri olan digər şəxslər Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq surətdə məsuliyyətə cəlb edilirlər.

Maddə 15. Bağlaşma əsasında hərbi xidmətə qəbul

Hərbi xidmət tələblərinə uyğun kələn aşağıdakı şəxslər sırasından Azərbaycan Respublikasının və başqa dövlətlərin 19 yaşından 45 yaşınadək vətəndaşları və vətəndaşlığı olmayan şəxslər bağlaşma əsasında hərb xidmətə qəbul edilirlər:

Bağlaşma əsasında hərbi xidmətə daxil olan və əvvəllər Azərbaycan Respublikasına sədaqət andı içməmiş Azərbaycan Respublikası vətəndaşları Azərbaycan Respublikasına sadiq olacaqları barədə əsgəri and qəbul edirlər.

Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları olmayan və əvvəllər başqa dövlətlərin silahlı qüvvələrində xidmət zamanı and içmiş şəxslər bağlaşma üzrə Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrində xidmətə daxil olarkən and içmir, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və digər qanunlarına riayət edəcəkləri barədə yazılı öhdəlik imzalayırlar.

Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslər arasında bağlanan, tərəflərin qarşılıqlı vəzifələrinin və məsuliyyətinin, pul ödəncləri məbləğinin, ləğvetmə şərtlərinin müəyyən olunduğu bağlaşma hərbi xidmətə bağlaşma əsasında qəbul üçün əsasdır.

IV. Müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışa möhlət verilməsi və çağırışdan azadetmə

Maddə 16. Çağırışa möhlət verilməsi

Müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışa möhlət ailə vəziyyətinə, sağlamlıq vəziyyətinə görə, təhsili davam etdirmək üçün, deputatlıq fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq verilir.

Müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışa möhlət rayon, şəhər, şəhərdə rayon çağırış komissiyasının qərarı ilə verilir. həmin məsələdə-komissiya yalnız bu Qanunu rəhbər tutur.

Möhlət almaq üçün əsasları itirmiş çağırışçılar, habelə möhlət hüququ olmayan və ya çağırışdan azad edilmək üçün bu Qanunda nəzərdə tutulmuş əsasları olmayan, müxtəlif səbəblərə görə müəyyən edilmiş müddətlərdə müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılmamış şəxslər 35 yaşına çatanadək növbəti çağırış keçirilərkən xidmətə çağırılmalıdırlar.

Maddə 17. Ailə vəziyyətinə görə çağırışa möhlət verilməsi

Ailə vəziyyətinə görə həqiqi hərbi xidmətə çağırışdan möhlət himayəsində aşağıdakı şəxslər olan çağırışçılara verilir:

1) birinci və ya ikinci qrup əlil olan ata və ya ana, onlarla birlikdə və ya ayrılıqda yaşamalarından asılı olmayaraq, onları saxlamalı olan başqa övladları olmadıqda;

Qocalığa görə pensiya yaşına çatmış və ya yaşlarından asılı olmayaraq birinci və ya ikinci qrup əlil olan ata və ana əmək qabiliyyəti olmayan valideynlər hesab olunurlar;

2) hərbi xidmətə çağırılanadək doğulmuş üç və ya daha çox uşağı olan, yaxud birinci və ya ikinci qrup əlil olan arvad;

3) səkkiz yaşınadək üç və ya daha çox uşağı olan ana;

4) 18 yaşınadək və yaxud yaşları 18-dən yuxarı, lakin birinci və ya ikinci qrup əlil olan qardaş və ya bacı, onları saxlamaq imkanına malik başqa şəxslər olmadıqda.

Əgər çağırışçı valideynlərinin vəfat etməsi, uzun sürən xəstəlik keçirməsi və ya başqa üzürlü səbəblərə görə beş ildən az olmayan müddətdə başqa şəxslərin himayəsində olmuşsa, bu halda həmin çağırışçıya bu maddədə nəzərdə tutulmuş qaydada hərbi xidmətə çağırışdan möhlət verilir.

Çağırışçılara ailə vəziyyətinə görə hərbi xidmətə çağırışdan möhlət 35 yaşa qədər verilir. Bu yaşa qədər çağırışdan möhlət hüququnu itirməmiş şəxslər dinc dövrdə müddətli həqiqi hərbi xidmətdən azad olunurlar və ehtiyata keçirilirlər.

Maddə 18. Səhhətə görə çağırışa möhlət verilməsi

Tibbi müayinə zamanı həqiqi hərbi xidmətə müvəqqəti yararsız sayılmış şəxslərə çağırışdan səhhətə görə möhlət verilir.

Səhhətə görə çağırışdan möhlət üç il müddətinədək, hər dəfə bir ildən artıq olmamaq şərti ilə verilə bilər. Üç ildən sonra, səhhətinin vəziyyətindən asılı olaraq, möhlət almış çağırışçılar ya həqiqi hərbi xidmətə çağırılırlar, ya da hərbi xidmətə tam yararsız hesab olunaraq hərbi uçotdan çıxarılırlar, yaxud da 27 yaşına çatana qədər müntəzəm ardıcıllıqla təkrarən tibbi müayinədən keçərək ehtiyata keçirilirlər. Bu yaşa çatmamış ehtiyatda olan şəxslər, təkrar ciddi müayinə zamanı dinc dövrdə həqiqi hərbi xidmətə yararlı hesab olunarlarsa, ümumi əsaslarla həqiqi hərbi xidmətə çağırılırlar

Maddə 19. Təhsili davam etdirmək üçün çağırışa möhlət verilməsi

Ümumtəhsil məktəblərini bitirdikdən sonra mülkiyyət formasından asılı olmayaraq dövlət qeydiyyatından keçmiş və xüsusi razılıq (lisenziya) almış təhsil müəssisələrində və onların filiallarında təhsilini davam etdirmək üçün aşağıdakı çağırışçılara möhlət yalnız bir dəfə verilir: